Mobilya endüstrisinde çok sayıda firma ve çok farklı ürünler bulunmakta, bu ürünler diğer sektörlerdeki ürünlere göre daha büyük bir hızla geliştirilmekte, pazarlanmakta ve satılmaktadır. Türk mobilya endüstrisini giderek daha fazla etkilemeye başlayan küreselleşme ise, pazardaki rakip firma ve ürün sayısını daha da arttırarak, rekabeti büsbütün körüklemektedir. Artan rekabet koşullarında ürün kalite ve fiyatı giderek standartlaşırken, herkesin mal satmaya çalıştığı kalabalık bir pazarda işler, dayanıklılık, ergonomi ve estetik gibi asıl ürün niteliklerinin olduğu kadar fiyat ve kalite gibi niteliklerinde büyük oranda belirlendiği yeni ürünlerin tasarım süreci rekabet gücü açısından stratejik bir önem kazanmaktadır[8].
“Kullanım yerinde bir ürünün fonksiyon veya fonksiyonlarını beğeni ile yerine getirebilmesi için ürüne kazandırılmış özellikler ve bu özelliklerin yarattığı faydaların bir ölçüsü” ürünün değeri olarak tanımlanır. Bu özellikler ürüne, ürün tasarımını da içine alan üretim süreci içinde kazandırılır. Bu süreçle Ürün Değeri’ni ortaya çıkaran beş faktörün bir arada bulundurulması ve optimumla çözümlenmesi gerekir[8].
Bu beş faktör:
1) Fonksiyon (İşlev) ve özellikleri
2) Güvenirlik
3) Sağlamlık
4) Estetik
5) Emniyet[8].
Mobilyanın, kullanıldığı mekandaki görevi ile ilgili beklentileri yerine getirebilmesidir. Fonksiyonellik yani işlevsellik,ürünün. Karşılaşması istenen ihtiyaçlara veya kullanış amaçlarına uygun olarak belirlenir[8].
Ürünün kullanması kolay ve basit olmalıdır. Tasarım, yanlış çalıştırma veya kullanma nedeniyle arızalara ve kazalara sebep olmayacak şekilde yapılmalıdır. Ergonomik tasarımlar kullanımda rahatlık sağlar[8].
Bir ürünün belli koşullar altında çalışabildiği veya depoda bozulmadan durabildiği süre dayanıklılıkla ölçülür. Bir çok ürün için dayanıklılık kaliteyi oluşturan en önemli faktördür[8].
Bir mobilyanın tasarımını yaparken amaç, en dayanıklı ve en güvenilir ürünü ortaya çıkarmak değildir. Asıl amaç, tüketicinin ihtiyaçlarını beklentilerini en iyi şekilde ve en uygun fiyat düzeyinde karşılayacak ürün üretebilmektir. Dayanıklılık ve güvenilirlilik; kullanılan malzeme, imalat yöntem ve kaliteli işçilik gibi çeşitli etkenlerin uyumu ile oluşur[8].
Bir ürünün sağlamlık derecesi, ürünü oluşturan malzemelerin uyumuyla ve amaca uygun konstrüksiyon ve üretim tekniklerinin tasarımıyla birleşerek bir araya getirilmesidir.
Ortaya konulan tasarımı her şeyden bağımsız olarak düşünmek yanlış olur. Özellikle tasarımın üretilebilirliği ön planda tutulur.
Tasarım elemanları ile ifade edilen biçim, renk, desen, ölçü, oran, doku, boya, aksesuarlar tek bir anlatımla estetik veya görünüş özellikleri olarak karşımıza çıkar. Ürünün dış görünüşü ile tüketicinin zevkine uygunluğu tasarımda birinci derecede ele alınması gereken, aynı zamanda mevcut üretim imkanlarında değerlendirilmesi gereken bir husustur. Ürünü dayanıklı ve/veya kullanışlı (işlevsel) olması tüketicinin değerlendirilmesinde estetik açıdan sonra gelir. Tüketici her zaman önceliği ürünün estetik unsurlarında arar. Bu nedenle ürünü oluşturan malzemenin istenilen biçim, renk ve desene getirilebilmesi için uygun yöntemlerle işlenmesi gerekir[1]
Bu konu bir bütünlük içinde değerlendirilir. Ürünün meydana getirilmesinde tasarım aşamasında ele alınır. Malzeme, aksesuar, boya-vernik, ölçü vb. kriterler dikkate alınır. Mobilyanın emniyeti kullanımı ve sağlamlığı ile bağlantılıdır.
Kullanım yerinde kullanıcıya zarar vermemesi için gerekli tedbirler tasarım ve üretim sürecinde sağlanır. Mobilyanın devrilmemesi, kapakların düşmemesi, sağlığa olumsuz etki eden malzeme kullanılması, özellikle bebek ve çocuk odası mobilyalarında gerekli tedbirlerin alınması bütünün en önemli konularındandır[8].
Bu aşamada müşterinin isteğine ve kullanılacağı ortama göre mobilya yaparken hangi malzemelerin kullanılacağı, mobilyanın genel yapısı, ölçüleri ve özellikleri belirlenir.
Yaptırılacak mobilya, zihinde tasarlanarak serbest elle bir taslak halinde çizgiler yardımıyla kağıda aktarılır.
Yapılacak mobilyayı alacak olan müşterinin veya üretecek firma yetkilisinin beğenisinden sonra mobilyanın fonksiyonları belirlenir.
Yaptırılacak mobilyanın taslak resmi üzerinde işin yapımı için gerekli ölçüler belirtilmelidir. Bunun için, belli standartlara göre veya insan ergonomisine göre belirlenen ölçüler çizilen taslak üzerinde gösterilir. İşin yapımına kesin karar verilir.
Bir mobilya yapılmadan önce kullanım için gerekli fonksiyonlar belirlenmeli ve buna göre yapılacak mobilyanın konstrüksiyonu, yapım aşamaları, aksesuarları ve üstyüzey işlemleri bu fonksiyonlara göre belirlenmelidir.
Örneğin bir kitaplık mobilyasının fonksiyonları:
1. Kitapların yerleştirmesi.
2. Büyük klasörlerin yerleştirilip saklanması.
3. Kırtasiye malzemelerinin saklanması.
4. Ansiklopedi gibi büyük kitapların saklanması .
5. Dekoratif eşyaların sergilenmesi
Yapılacak mobilya teknik resim kuralları içerisinde, ölçekli bir şekilde ön, yan, üst görünüşleri çizilir ve önceden belirlenen ölçüler resim üzerinde gösterilir. Mobilyanın konstrüksiyonunu göstermek amacıyla kesitler çizilir. Kesitlerin üzerinden gerekli yerlerden 1/1 detaylar alınır. Detaylar üzerinde mobilyanın aksesuarları, menteşeleri gibi yardımcı gereçlerin adı ve gerekirse ürün numaraları belirtilir.
Net resim üzerinden alınan ölçülere göre mobilyayı oluşturacak parçalar önce kaba ölçüde, sonra temiz ölçüde parça kesim listesi çıkarılır. Aşağıdaki tabloda ölçüler cm olarak verilmiştir.
Tablo10.1: Kitaplık parça kesim listesi
Kaba Kesim Temiz ölçü
Ölçü Yeri Laminat Levha Masifli Tabla Laminat Levha Masifli Tabla Adet
Yan tabla (uzun) 42×202 41×201 40×202 39×199 2
Yan tabla (al dolap) 82×42 81×41 80×40 79×39 2
Yan tabla (üst dolap) 62×42 61×41 60×40 59×39 2
Kapaklar (alt) 50×45 49×44 48×43 47×42 2
Kapaklar (üst) 62×45 61×44 60×43 59×42 2
Üst tablalar 42×92 41×91 40×90 39×89 4
Raflar 92×32 91×31 90×30 89×29 3
Dikme parçası 62×32 61×31 60×30 59×29 1
Baza önü 12×88 11×87 10×86 9×85 1
Çekmece önü 45×22 44×21 43×20 42×19 2
Parçaların ölçülerine ve özelliklerine göre uygun makinelerde kesimleri yapılır. Tablalı parçalar tabla kesim makineleriyle ve daire testere makineleri ile kesimleri yapılır. Masif parçalara planya makinesinde yüz ve cumba açılır, şerit testere makinesinde kesilir ve kalınlık makinesinde istenilen kalınlığa getirilir.
Yapılacak mobilya kaplamalı olacaksa kaba ölçülerde kesilen yonga levhanın kenarlarına masifler gönyeburun veya düz şekilde kenar masifleme makinesi ile yada elde plastik tutkalla yapıştırılır. Masifler rendelenerek yonga levhanın kalınlığı ile aynı hizaya getirilir. Yapılacak olan mobilya laminat levhalardan yapılacaksa kenar bandlama makinesiyle kenar bandı yapıştırılır. Atölye sisteminde elde pratik olarak ütü yardımıyla yapıştırılır ve köşeleri ince bir zımpara ile zımparalanır.
Kaplamalı mobilyalarda kaba ölçüde kesilen levhaların kenarlarına masif yapıştırıldıktan sonra kaplama levhaları; elyaf yönüne, desenine ve kaplamanın türüne göre seçilir. Kaplama levhaları yonga levhadan 1.5-2 cm. fazla olacak şekilde kesilip bir birine kaplama yapıştırma makinesi ile yapıştırılır. Yonga levha tutkallanarak kaplama levhası preslenir.
Presten çıkan levhaların kenarlarından taşan kaplama fazlalıkları törpü yardımıyla temizlenir. Parça temizlendikten sonra temizlenen kenar planyadan geçirilir. Planyadan geçirilen kenar, parçanın istenen ölçüye getirilebilmesi için daire testere makinasının siperine dayayarak ayarlanan ölçüde kesilir. Hazırlanan kaplamalı levha kalın zımpara ile zımparalanır.
Zımparalanan parçanın konstrüksiyon yerleri markalanır. Markalanan parçaların konstrüksiyonunun çeşidine göre delik, zıvana, yabancı çıta gibi birleşme yerleri birbirine alıştırılır.
Birbirine alıştırılan parçalar birleşme yerlerinden tutkallanır, işkence vb. sıkma aletleriyle gönyesinde levhalar sıkılır. Kapakların menteşeleri takılarak alıştırılır. Çekmece gibi elemanlar dışarıda monte edilerek hazırlanır ve yerlerine alıştırılır.
Gönyesinde sıkılan mobilyanın çekmece, kapak gibi elemanları sökülerek ince zımparayla son zımparası yapılır. Bu şekliyle mobilya, üstyüzey işlemlerine hazır hale geliyor.
Yapılan kaplamalı mobilya zımparalandıktan sonra üstyüzey işlemleri olarak önce çeşitli tekniklerle (fırça ile, tabanca ile, daldırma tekniği vb.) dolgu verniği atılır. Atılan dolgu verniği iyice kuruduktan sonra ince zımpara ile zımparalanır. Hazırlanan parlak vernik yine aynı tekniklerden biriyle atılır. Kapak ve çekmecelere ise dışarıda üstyüzey işlemleri uygulanır. Üstyüzey işlemlerinden sonra yerlerine takılarak mobilya satışa veya kullanıma hazırlanır.
Yapılacak olan mobilya laminat hazır levhalardan yapılacaksa bu işlemlerden masifleme, kaplama alıştırma ve kaplama yapıştırma, zımparalama ve üstyüzey işlemleri yapılmaz. Ancak laminat levhalardan yapılan mobilyanın üzerinde masif kısımlar mevcutsa bu masif kısımlara üstyüzey işlemleri uygulanır.
Yapılan mobilya depolanacak veya taşınacaksa mobilyanın, dış etkilerden korunması amacıyla mobilyaya uygun bir ambalaj yapılması gerekir. Uluslararası taşıma yapılacaksa, mobilyanın ambalajı fazla yer kaplamayacak şekilde hazırlanmalıdır. Yapılan mobilya demonte şeklinde ise, ambalajın içerisine herkesin anlayacağı ve uygulayabileceği bir montaj resmi konulmalıdır.
